Οι Ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 1946 έγιναν στις 31 Μαρτίου 1946 από την κυβέρνηση Σοφούλη.
Οι εκλογές έγιναν με την παρακολούθηση διεθνούς επιτροπής αλλά δεν
έλειψαν οι παρατυπίες. Tην εποχή εκείνη επικρατούσε καθεστώς διώξεων για
τους φιλικά προσκείμενους στο ΕΑΜ Έλληνες. Το καθεστώς αυτό ονομάστηκε Λευκή Τρομοκρατία και τα θύματα του ήταν χιλιάδες [1]. Το ΕΑΜ και το ΚΚΕ
κατήγγειλαν το πλαίσιο αυτό και υποστήριξαν την αποχή από τις εκλογές.
Τη θέση αυτή εκμεταλλεύτηκε η συντηρητική παράταξη και οι κρατικές αρχές
για να κλιμακώσουν το κλίμα τρομοκρατίας που ίσχυε, ενώ ο δεξιός τύπος
κήρυττε πως «όσοι δεν ψηφίσουν θα τιμωρηθούν». [2]
Η Δεξιά από την πλευρά της θεωρούσε ότι η αποχή του ΕΑΜ-ΚΚΕ ήταν μία
προσπάθεια των τελευταίων να μην φανεί η μικρή εκλογική τους απήχηση.
Μέχρι τις επόμενες εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950
σχηματίστηκαν 10 κυβερνήσεις συνασπισμού, μιας και λόγω του εκλογικού
συστήματος, κυρίως, αλλά και των πολλών κομμάτων που έλαβαν μέρος στις
πρώτες μεταπολεμικές εκλογές, κανένα από τα κόμματα της Βουλής δεν
διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία.
Οι εκλογές του Μαρτίου 1946 ήταν οι πρώτες ελληνικές εκλογές μετά από περίοδο δέκα ετών, δεδομένου ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Μεταξά είχε επιβάλλει δικτατορία το 1936 και είχε καταργήσει τη Βουλή. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής της Ελλάδας από τις Δυνάμεις του Άξονα, αλλά και από την Απελευθέρωση μέχρι τον Μάρτιο του 1946 δεν είχαν προκηρυχθεί εκλογές.
Τις εκλογές του 1946 κέρδισε το Λαϊκό Κόμμα και δημιούργησε την Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη Απριλίου 1946 στις 18 Απριλίου 1946. Η προηγούμενη κυβέρνηση Σοφούλη είχε ήδη παραιτηθεί από τις 4 Απριλίου 1946 και μέχρι την εκλογή αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, την κυβέρνηση είχε αναλάβει προσωρινά ο Παναγιώτης Πουλίτσας, πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικράτειας (Κυβέρνηση Παναγιώτη Πουλίτσα 1946).
Η πρόταση αυτή ανησύχησε σοβαρά τους Αμερικανούς, που θεώρησαν ότι η αναβολή των εκλογών μπορούσε να έχει σημαντικές διπλωματικές περιπλοκές. Ωστόσο, οι πιέσεις για αναβολή ήταν έντονες και δεν προέρχονταν μόνο από την κυβέρνηση Σοφούλη και τα αριστερά κόμματα· υπήρχαν ενδείξεις ότι και το Λαϊκό κόμμα ευνοούσε μία τέτοια επιλογή, γιατί φοβόταν ότι τα βρεταννικά στρατεύματα θα αποσύρονταν από την Ελλάδα αμέσως μετά τις εκλογές. Αναφορές από την αμερικανική πρεσβεία στη Αθήνα υποστήριζαν ότι η αναβολή θα πόλωνε την πολιτική κατάσταση και ο υποργός των εξωτερικών Μπερνς (James Byrnes) δήλωνε ότι η ανασυγκρότηση, για την οποία απαιτούνταν αμερικανκή βοήθεια, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί όσο συνεχίζονταν η πολιτική αβεβαιότητα. Η απειλή να ανασταλεί η αμερικανική βοήθεια ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να δεχτεί τη διεξαγωγή των εκλογών στις 31 Μαρτίου 1946.[6]
Πιο συγκεκριμένα τα κόμματα του ΕΑΜ και οι Αριστεροί φιλελεύθεροι διαμαρτύρονταν για το κλίμα και τις συνθήκες που επικρατούσαν. Ζήτησαν στις 7 Φεβρουαρίου 1946, τη δίμηνη αναβολή των εκλογών. Σε αντίθετη περίπτωση δήλωσαν ότι θα απόσχουν από τις εκλογές. Ταυτόχρονα υπέβαλαν και κατάλογο αιτημάτων τα οποία ήσαν:
Λίγα χρόνια αργότερα, 1956, μετά και την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη η αποχή θεωρήθηκε σε λάθος κατεύθυνση με βαρύτατες συνέπειες.
Ο Ν. Ζαχαριάδης, σε άρθρο του στο "Ριζοσπάστη" εξήρε την επίθεση αυτή και, υπογραμμίζοντας τον προειδοποιητικό της χαρακτήρα, τόνισε ενδεικτικά ότι "θα γεμίσουν τα βουνά Μπαρουτάδες". Οι αντίπαλοι θεώρησαν την επίθεση στο Λιτόχωρο σαν έναρξη του ένοπλου αγώνα και συνεπώς σαν μια σοβαρή προειδοποίηση για την άμεση προετοιμασία αποφασιστικής αντιμετώπισής του. Ο στρατηγός Θ. Τσακαλώτος έγραψε ότι "τη νύκτα της 30 - 31 Μαρτίου του 1946 κάτω από τας σφαίρας των επαναστατών εις το Λιτόχωρον ήρχισεν η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ". Και ο αντιστράτηγος Θωμ. Πετζόπουλος χαρακτήρισε την επίθεση στο Λιτόχωρο σαν την "πανηγυρικωτέρα διακήρυξη του ΚΚΕ, ότι αρχίζει την ένοπλη εξέγερσιν".[10]
Σύνοψη
Η έκθεση της Συμμαχικής Αποστολής των Παρατηρητών, η οποία παρεδόθη στη δημοσιότητα στις 11 Απριλίου, υποστήριζε ότι οι εκλογές «διεξήχθησαν ελεύθεραι και δίκαιαι, ηρέμως και με τάξιν, δυνάμεναι να παραβληθώσι ως προς την ευπρέπειαν προς τας εν Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Ηνωμαίναις Πολιτείας» και ότι το αποτέλεσμά τους «αντιπροσωπεύει την πραγματικήν και έγκυρον ετυμηγορίαν του Ελληνικού Λαού». Το κράτος υπολόγιζε στο 15% την αποχή. Οι θέσεις αυτές όμως αμφισβητήθηκαν έντονα κυρίως από το ΕΑΜ αλλά και από την ιστοριογραφία. Εξάλλου, παρατηρήθηκαν εκτεταμένα περιστατικά νοθείας [3][4]. [εκκρεμεί παραπομπή].Οι εκλογές του Μαρτίου 1946 ήταν οι πρώτες ελληνικές εκλογές μετά από περίοδο δέκα ετών, δεδομένου ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Μεταξά είχε επιβάλλει δικτατορία το 1936 και είχε καταργήσει τη Βουλή. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής της Ελλάδας από τις Δυνάμεις του Άξονα, αλλά και από την Απελευθέρωση μέχρι τον Μάρτιο του 1946 δεν είχαν προκηρυχθεί εκλογές.
Τις εκλογές του 1946 κέρδισε το Λαϊκό Κόμμα και δημιούργησε την Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη Απριλίου 1946 στις 18 Απριλίου 1946. Η προηγούμενη κυβέρνηση Σοφούλη είχε ήδη παραιτηθεί από τις 4 Απριλίου 1946 και μέχρι την εκλογή αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, την κυβέρνηση είχε αναλάβει προσωρινά ο Παναγιώτης Πουλίτσας, πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικράτειας (Κυβέρνηση Παναγιώτη Πουλίτσα 1946).
Αποτελέσματα
- Εκλογικό Σύστημα : Απλή αναλογική με ευρεία περιφέρεια
- Εκλογικός νόμος : Ν.5493/1932 όπως τροποποιήθηκε από τον Α.Ν. 1020/46 (ΦΕΚ 71/27-2-46)
- Εκλογικές περιφέρειες : 38
- Σύνολο υποψηφίων : 1.540
- Νόμιμος πληθυσμός : 7.232.543
- Ψήφισαν : 1.121.693
- Αποχή : 50% περίπου (Επίσημη Ανακοίνωση Υπουργείου Εσωτερικών, 3/4/1946 σε 3291 τμήματα- απέμεναν 107-ποσοστό αποχής: 51,5%)
Β΄Μέρος
Ο χρόνος παρέρχεται και οι εναλλαγές[5] των κυβερνήσεων συνεχίζονται. Το βράδυ της 8ης Απριλίου 1945, ορκίστηκε νέα κυβέρνηση του Ναυάρχου Πέτρου Βούλγαρη. Θα μεσολαβήσουν και άλλες κυβερνήσεις μέχρι τις 31 Μαρτίου 1946 που ορίστηκε ως ημερομηνία διεξαγωγής των πρώτων μεταπολεμικών εκλογών. Θα υπάρξει η κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου και Αντιβασιλέως Δαμασκηνού την 17 Οκτωβρίου 1945. Ακολουθεί σε λίγες μέρες η κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, την 1η Νοεμβρίου 1945. Νέα κυβέρνηση θα ορκιστεί την 22η Νοεμβρίου 1945 του Θεμ. Σοφούλη.Γενικά
Στο διάστημα, βέβαια, αυτό θα δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στους αρχηγούς κομμάτων με τις απαραίτητες πολιτικές ζημώσεις να διαμορφωθούν οι κομματικές συμμαχίες που θα διεκδικήσουν την ψήφο του ταλαιπωρημένου ελληνικού λαού. Προηγήθηκε η δικτατορία του Μεταξά της 4 Αυγούστου 1936, ο πόλεμος και η Κατοχή από τις δυνάμεις των εισβολέων που πρόσφεραν τις απαραίτητες εμπειρίες. Τότε δημιουργήθηκε και ο πολιτικός όρος του Κέντρου που θα κάλυπτε τον ενδιάμεσο κοινωνικό χώρο, μεταξύ των κομμάτων της Δεξιάς και των κομμουνιστών. Οι κομματικές αντιπαλότητες και οι διαφορές ήταν μεγάλες και σοβαρές. Κάποιοι ζητούσαν και την αναβολή των εκλογών πέραν της 31ης Μαρτίου 1946 μεταξύ των οποίων και ο Θεμιστοκλής Σοφούλης.Η πρόταση αυτή ανησύχησε σοβαρά τους Αμερικανούς, που θεώρησαν ότι η αναβολή των εκλογών μπορούσε να έχει σημαντικές διπλωματικές περιπλοκές. Ωστόσο, οι πιέσεις για αναβολή ήταν έντονες και δεν προέρχονταν μόνο από την κυβέρνηση Σοφούλη και τα αριστερά κόμματα· υπήρχαν ενδείξεις ότι και το Λαϊκό κόμμα ευνοούσε μία τέτοια επιλογή, γιατί φοβόταν ότι τα βρεταννικά στρατεύματα θα αποσύρονταν από την Ελλάδα αμέσως μετά τις εκλογές. Αναφορές από την αμερικανική πρεσβεία στη Αθήνα υποστήριζαν ότι η αναβολή θα πόλωνε την πολιτική κατάσταση και ο υποργός των εξωτερικών Μπερνς (James Byrnes) δήλωνε ότι η ανασυγκρότηση, για την οποία απαιτούνταν αμερικανκή βοήθεια, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί όσο συνεχίζονταν η πολιτική αβεβαιότητα. Η απειλή να ανασταλεί η αμερικανική βοήθεια ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να δεχτεί τη διεξαγωγή των εκλογών στις 31 Μαρτίου 1946.[6]
Πιο συγκεκριμένα τα κόμματα του ΕΑΜ και οι Αριστεροί φιλελεύθεροι διαμαρτύρονταν για το κλίμα και τις συνθήκες που επικρατούσαν. Ζήτησαν στις 7 Φεβρουαρίου 1946, τη δίμηνη αναβολή των εκλογών. Σε αντίθετη περίπτωση δήλωσαν ότι θα απόσχουν από τις εκλογές. Ταυτόχρονα υπέβαλαν και κατάλογο αιτημάτων τα οποία ήσαν:
- άμεσος σχηματισμός "κυβερνήσεως ευρείας δημοκρατικής συνεννοήσεως",
- δίμηνη αναβολή των εκλογών,
- εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού,
- γενίκευση της αμνηστίας και
- αποκάθαρση των πλαστών και νόθων εκλογικών καταλόγων και χορηγήση βραχείας παράτασης των εγγραφών.[7]
Διεξαγωγή εκλογών και εκλογικά στοιχεία
Στις 31 Μαρτίου 1946, ο ελληνικός λαός πήγε στις κάλπες παρουσία αμερικανικών, γαλλικών και βρεταννικών ομάδων παρατηρητών. Από τη διαδικασία απείχαν το ΚΚΕ, καθώς και ορισμένα μικρότερα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου αυτού του Γ. Καφαντάρη. Η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων, με κύριο κορμό το Λαϊκό Κόμμα και υπό την ηγεσία των Κ. Τσαλδάρη, Σ.Γονατά και Α. Αλεξανδρή, κέρδισε με συντριπτική πλειοψηφία, (55,1% των ψήφων) και 205 έδρες από τις 354· η εθνική Πολιτική Ένωσις υπό τους Σ. Βενιζέλο, Γεώργιο Παπανδρέου και Π. Κανελλόπουλο έλαβε 19,3 % και 68 έδρες, το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Σοφούλη 14,4% και 48 έδρες, το Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος υπό τον Ν. Ζέρβα 6% και 23 έδρες και μικρότερα κόμματα 10 έδρες. Συνολικά η νέα βουλή ευνοούσε τον προσανατολισμό της Ελλάδας προς τη βρεταννική και αμερικανική πολιτική. Οι ειδικοί της Συμμαχικής Αποστολής που επέβλεπε τις εκλογές υπολόγισαν ότι η εκλογική νοθεία δεν ξεπερνούσε το 2% των ψήφων και συνιστούσε να αναθεωρηθούν πλήρως όλοι οι εκλογικοί κατάλογοι στην Ελλάδα, προτού ξαναζητηθεί η γνώμη του ελληνικού λαού έτσι ώστε στο μέλλον να μην υπάρχει καμιά πρόφαση για νοθεία. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, ο πληθυσμός της Ελλάδας ήταν περίπου 7.500.000 και ένα maximum 1.989.000 ανδρών (οι γυναίκες δεν ψήφιζαν) είχε τις προϋποθέσεις να εγγραφεί στους εκλογικους καταλόγους. Από αυτούς είχαν εγγραφεί 1.850.000, δηλαδή το 93% των εκλογέων. Ο αριθμός αυτών που ψήφισαν στην ποραγματικότητα ήταν 1.107.000 και αποτελούσε το 60% των νόμιμα εγγεγραμμένων. Το 60% ήταν ένα υψηλό ποσοοστό ψήφων, ενώ το 2% νοθευμένων ψήφων (σε απόλυτο αριθμό 22.000 ψήφοι). Το 40% των εκλογέων, οι οποίοι δεν ψήφισαν, περιλάμβανε ένα 9,3%, οι οποίοι απείχαν για «κομματικούς» λόγους, ενώ άλλοι πολίτες απείχαν για άλλους λόγους που δεν ταυτίζονταν με την πολιτική των κομμάτων. Οι ειδικοί της αποστολής υπολόγισαν ότι η κομματική αποχή δεν ήταν στην πραγαματικότητα μεγαλύτερη από 15%.[8]Αποχή
Η απόφαση αυτή του ΚΚΕ-ΕΑΜ, να απόσχει δηλ. από τις εκλογές και να οδηγηθεί στην ένοπλη σύγκρουση ήταν θέμα συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Πάντως, μετά τη λήξη του εμφυλίου, τον Οκτώβριο του 1950, η ηγεσία του ΚΚΕ αναγνώρισε ότι "η επιλογή της αποχής αποτέλεσε "σεχταριστικό οπορτουνιστικό λάθος", το οποίο όμως χαρακτήρισε ως "λάθος τακτικής".[9]Λίγα χρόνια αργότερα, 1956, μετά και την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη η αποχή θεωρήθηκε σε λάθος κατεύθυνση με βαρύτατες συνέπειες.
Ο Ν. Ζαχαριάδης, σε άρθρο του στο "Ριζοσπάστη" εξήρε την επίθεση αυτή και, υπογραμμίζοντας τον προειδοποιητικό της χαρακτήρα, τόνισε ενδεικτικά ότι "θα γεμίσουν τα βουνά Μπαρουτάδες". Οι αντίπαλοι θεώρησαν την επίθεση στο Λιτόχωρο σαν έναρξη του ένοπλου αγώνα και συνεπώς σαν μια σοβαρή προειδοποίηση για την άμεση προετοιμασία αποφασιστικής αντιμετώπισής του. Ο στρατηγός Θ. Τσακαλώτος έγραψε ότι "τη νύκτα της 30 - 31 Μαρτίου του 1946 κάτω από τας σφαίρας των επαναστατών εις το Λιτόχωρον ήρχισεν η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ". Και ο αντιστράτηγος Θωμ. Πετζόπουλος χαρακτήρισε την επίθεση στο Λιτόχωρο σαν την "πανηγυρικωτέρα διακήρυξη του ΚΚΕ, ότι αρχίζει την ένοπλη εξέγερσιν".[10]
|
|||||||||||||||||||
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου